Mardin Artuklu Üniversitesi (MAÜ) bünyesindeki herbaryumda, özel yöntemlerle kurutulan 400 bitki, araştırmacıların ve gelecek nesillerin yararlanabilmesi amacıyla korunuyor.
MAÜ Kızıltepe Meslek Yüksekokulu ve Tohum Biyolojisi ve Genetik Uygulama ve Araştırma Merkezi bünyesinde geçen yıl kurulma çalışmalarına başlanan herbaryum bu yıl hizmete girdi.
Kentin bitki zenginliklerini kayıt altına alarak, bilimsel çalışmalara ev sahipliği yapmak ve ekosistemlerin korunmasına yönelik farkındalık yaratmak amacıyla kurulan herbaryum, Uluslararası Herbaryum İndeksi’nde “MARIUM” koduyla tescil edildi.
Kurulum aşamasında 1 yılda doğadan toplanan yaklaşık 600 bitkiden 400’ü bilimsel veriler ışığında stoklandı.
Küresel iklim değişikliği, bitkilerin böcek ilişkileri ve zaman içerisinde yer değiştirmesiyle ilgili birçok bilimsel veriyi içinde barındıran herbaryum kayıtları, botanik ve çevre bilimcilere araştırmalarında önemli katkı sunuyor.
Türkiye’de 68 herbaryum var
Merkezin kurucu müdürü Doç. Dr. Abdullah Dalar, AA muhabirine, kurutulmuş bitki örneklerinin saklandığı, muhafaza edildiği, gelecek nesillere aktarıldığı herbaryumun aynı zamanda bitkilerle ilgili çalışma yapan tüm akademik bilimlere danışmanlık hizmeti vereceğini söyledi.
Rektör Prof. Dr. İbrahim Özcoşar ve Kızıltepe Meslek Yüksekokulu Müdürü Doç. Dr. Ferhat Kızılgeçi’nin destekleri ile bu yıl hizmete açtıkları merkezde, Doç. Dr. Fatma Mungan Kılıç, Dr. Murat Kılıç ve Dr. Muzaffer Mükemre’nin görev aldığını belirten Dalar, dünyada 3 bin 567, Türkiye’de ise 68 kayıtlı herbaryum bulunduğunu kaydetti.
Daha önce Mardin’de yapılan bitkilerle ilgili çalışmaların başka illerdeki herbaryumlarda saklandığını aktaran Dalar, bu eksikliği gidermek için herbaryumu kurduklarını ifade etti.
Dalar, Mardin’de yetişen tıbbi, aromatik ve gıda olarak kullanılan tüm bitkilerin ve özellikle endemik ve nadir bitkilerin muhafaza edilmesi ve gelecek nesillere aktarılmasını amaçladıklarını vurguladı.
Bunların büyük çoğunluğunun Mardin’de tıbbi olarak kullanılan bitkilerinden oluştuğunu belirten Dalar, “Hedefimiz yaklaşık 4 bin bitki toplamak, bunları muhafaza etmek ve gelecek nesillere aktarmak.” dedi.
Herbaryumu sadece kurutulmuş bitki örneğiyle sınırlandırılmak istemediklerini, modern herbaryum tekniği kullanarak, sanal herbaryum ve tohum bankası olarak da kullanmak istediklerini anlatan Dalar, bu şekilde gelecek nesillere Mardin’e ait biyolojik mirası emanet etmeyi istediklerini vurguladı.
Herbaryumda çalışmalar titizlikle yürütülüyor
Merkezde görevli Doç. Dr. Fatma Mungan Kılıç ise Türkiye’nin hem coğrafik hem jeopolitik yapısından dolayı bitki çeşitliliği açısından oldukça zengin bir floraya sahip olduğunu söyledi.
Akdeniz, çöl ve karasal iklimin görüldüğü Mardin’de de farklı habitatları barındıran zengin bir bitki çeşitliğinin bulunduğunu anlatan Kılıç, “İlimizde 600’den fazla bitki türü bulunmaktadır. Onun dışında yaklaşık 50 endemik bitki türü mevcut. Dünyada sadece Mardin sınırları içerisinde yayılmış 13 tür var. Herbaryumda şu anda 600’den fazla bitki mevcut. Tamamı herbaryum örneğine dönüştürülmemiş. Yaklaşık 400’ü etiketlenmiş şekilde hazır. Geriye kalanları da yapacağız.” ifadelerini kullandı.
Herbaryumda çalışmanın titizlikle yapıldığını aktaran Kılıç, doğal ve dondurma yöntemiyle bitkileri kuruttuklarını bildirdi.
Kılıç, bitkileri kuruturken de dikkat ettiklerini ifade ederek, “Küflenmemesi, böceklenmemesi gerekiyor. Çünkü bu bitkilerin yıllarca bu şekilde kalması ve muhafaza edilmesi gerekiyor. Öğrencilere de katkısı var. Öğrencilerimize derslerde bitkileri anlatıyoruz. Her hafta bir familyadan bahsediyoruz. Öğrencinin bitkiyi toplaması ve nasıl kurutulduğunu görmesi çok önemli.” diye konuştu.
Kızıltepe MYO Tohumculuk Teknolojisi Bölümü öğrencisi Cahide Fırat da herbaryum sayesinde derslerdeki teorik bilgileri uygulamalı görme imkanı bulduklarını anlattı.
Bitkileri inceleyebildiklerini belirten Fırat, bölgede yeni bitkileri keşfedip merkeze kazandırmak istediğini kaydetti.
